Değişimin Tohumları: Türkiye'de Bir Mülteci İşletme Sahibi Olarak Yeniden Yapılanma
Değişimin Tohumları: Türkiye'de Bir Mülteci İşletme Sahibi Olarak Yeniden Yapılanma
20 Mayıs 2025 | Navar Maarri
Ghossoun Salah El-Din 2014 yılında eşi ve beş çocuğuyla birlikte Adana, Türkiye'ye geldiğinde, bir gün kendi işini kuracağını hiç düşünmemişti. Savaştan önce Halep'te ev hanımı olan Ghossoun, kendisini tanımadığı bir ülkede bulmuş ve bir yandan ailesine destek olurken bir yandan da hayatını yeniden inşa etmenin zorluğuyla karşı karşıya kalmış; özellikle de kocasının sağlık sorunlarının sürekli çalışmasını zorlaştırmasından sonra.
Yolculuğu bir tesadüfle başlamış: Türk Kızılayı tarafından düzenlenen bir mantar yetiştiriciliği eğitimine katılmış. Bu atölye çalışması bir fikri ateşledi. Girişimini başlatmak için küçük bir hibe başvurusunda bulundu, destek aldı ve mantar yetiştirmeye başlamak için bir alan kiraladı. 2019 yılında, COVID-19 salgınından hemen önce, işi doğdu. 2021 yılına gelindiğinde ise resmi olarak tescil edildi.
Pek çok mülteci girişimci gibi, ilk günler zorluklarla geçti. "Özellikle dil konusunda zorluklarla karşılaştık," diyor. Oğlu Hossam, iletişim konusunda yardımcı olarak ve kompost ve gübre gibi malzemeleri tedarik ederek hayati bir rol oynadı. Zamanla, üretim talepleri arttığında herkesin katkıda bulunduğu bir aile şirketi haline geldi.
Mantar yetiştiriciliği, mantarların hasat edilip satılmaya hazır hale gelmesinden önceki 35 günlük kuluçka döneminden başlayarak bir aydan fazla sürüyor. Ghossoun, kompost hazırlamak ve malzeme tedarik etmekten küçük yetiştirme odalarında doğru sıcaklık, nem ve hijyeni korumaya kadar her adımda ustalaşmış. Bugün Adana'da üç ayrı üretim tesisi işletiyor ve hasadını Adana, Mersin ve hatta zaman zaman Suriye'deki Türk tüccarlara toplu olarak tedarik ediyor.
Ghossoun Building Markets ağına katıldı ve işini büyütmek için hedefe yönelik destek almaya başladı. Girişimcilik ve iş operasyonları konusundaki anlayışını güçlendiren çeşitli eğitim oturumlarına katıldı. Ayrıca pazarlama stratejilerini geliştirmesine ve işletmesi için uzun vadeli hedefler oluşturmasına yardımcı olan bire bir rehberliğe erişti.
2023 yılında Türkiye'nin güneyinde meydana gelen yıkıcı depremler Ghossoun'un işini vurdu. Üretim tesisinde maddi kayıplar yaşadı. Building Markets 'tan aldığı küçük bir hibe, toparlanmasına ve faaliyetlerine devam etmesine yardımcı oldu.
Son olarak, Islamic Relief USA'nın cömert desteğiyle Building Markets tarafından yürütülen ve depremden etkilenen bölgedeki kadınlara ait işletmelere yardım etmeyi amaçlayan yeni bir programa katıldı. Ghossoun bu desteğin kendisine başka yerde bulamadığı bir şey verdiğini söylüyor. "İşletmeleri için finansal destek alan ama devam edemeyen insanlar tanıyorum" diyor. "Asıl önemli olan birinin size yol göstermesi, neyin eksik olduğunu göstermesi ve ilerlemenize yardımcı olması."
Programın bir parçası olarak Ghossoun bire bir mentorluk seanslarına katıldı. "Bu seanslar gözlerimi açtı," diyor. "Yaptığımı bile bilmediğim hataları keşfettim, örneğin borçlu olduğumu bilmediğim vergiler gibi." Daha iyi finansal takip ve satış ve fiyatlandırma konusunda daha net bir görüşle, işinin hızla değişmeye başladığını söylüyor. "Mentorluktan sonra satışlarım %60'tan fazla arttı.
Geçtiğimiz iki yıl içinde üretimini önemli ölçüde artırarak, çoğu yerel kadın olan yarı zamanlı mevsimlik işçileri işe almasını sağladı. "Artık sadece aileme destek olmuyorum. Başkalarına da iş verebiliyorum" diyor.
Ghossoun bugün geleceğe iyimserlikle bakıyor. Türkiye'deki işini büyütmeye devam ederken Suriye'ye de açılmayı umuyor. "Sabırlı olun," diyor; bu tavsiyeyi ilk kez bir Building Markets eğitimi sırasında duymuş ve artık buna göre yaşıyor. "Kâr bir gecede gelmiyor. Kendinize inanmanız ve ilk adımı atmanız gerekiyor."
Ghossoun'un hikayesi, doğru destekle büyük değişimlerin küçük yollarla, bazen de tek bir mantarla başlayabileceğinin kanıtı.
